Xuất phát từ tình hình thực tế đồng ruộng như hiện nay, nếu không có biện pháp đi trước đón đầu chỉ sau khoảng thời gian 5;10 năm nữa tình trạng ô nhiễm môi trường, nguồn nước ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, cây trồng và sản xuất nông nghiệp. Do vậy, Hội Nông dân tỉnh, Hội Nông dân huyện ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện thí điểm mô hình “cánh đồng không rác thải”. Toàn huyện có 2 cánh đồng được chọn làm điểm tại xã Cẩm Vũ và xã Cẩm Đông. Đây là bước đi mới trong vệ sinh nông thôn, tiến tới nhân rộng mô hình trong thời gian sớm nhất.

Chúng ta đều biết đồng ruộng xã Cẩm Vũ nói riêng và toàn huyện nói chung, tình trạng ô nhiễm môi trường đang trở lên nghiêm trọng. Cây hoang cỏ dại mọc tràn lan, vỏ chai, lọ, bao bì thuốc BVTV sau sử dụng vứt bừa bãi, giấy bóng chăng chuột, đồ ăn mang theo khi ra làm đồng nhiều thứ khó phân hủy như vỏ chai, lon nước uống, vỏ cốc chè, cốc thạch, túi bóng đựng không thu dọn, máng tưới tiêu nội đồng không còn thấy bóng dáng cây trang trang, rau dừa, hoa súng, rong rêu, bào tảo cùng nhiều sinh vật bản địa như tôm cá, ốc, ếch. Đó là hậu quả của tình trạng ô nhiễm môi trường, có còn cũng chỉ là số rất ít và hiếm gặp. Thay vào đó là những sinh vật đang tồn tại như ốc bươu vàng, cá rô phi, cá dọn bể, đây chủ yếu là những sinh vật ngoại lai sinh sôi nẩy nở nhanh chóng, có sức sống mãnh liệt nhưng không mang lại lợi ích kinh tế gì. Nếu như ngày xưa người nông dân coi trọng đồng ruộng bao nhiêu thì nay họ xem nhẹ bấy nhiêu vì những lý do sau:

Thứ nhất: Lợi ích mang lại từ cấy lúa, trồng màu thấp, chuột cắn phá nhiều, không tiện nguồn nước và không có lao động để làm. Trong khi đó giá cả các loại dịch vụ như làm đất, cấy, gặt, phân bón cứ tăng cao.

Thứ hai: Công ty, doanh nghiệp trên địa bàn huyện phát triển đã thu hút nhiều lao động làm nông nghiệp tham gia, với tính toán chịu khó làm công ty 01 tháng sẽ đong được nhiều thóc nên bỏ ruộng hoang.

Chính vì không mặn mà với ruộng đồng nên họ không quan tâm đến cải tạo, vệ sinh và làm những việc có lợi cho đất trồng trọt. Đó cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đã ô nhiễm lại càng ô nhiễm hơn. Nếu không có biện pháp khắc phục cấp bách, kịp thời thì kịch bản xấu từ môi trường ảnh hưởng trực tiếp đời sống người dân chỉ trong tương lai gần. Cho nên dọn vệ sinh đồng ruộng, môi trường sống không bao giờ là muộn.

Với mô hình “cánh đồng không rác thải” tại cánh đồng Cây Táo thôn Nghĩa Phú. Tuy mới ra mắt nhưng tín hiệu tích cực đã xuất hiện trong đợt phun thuốc trừ sâu trước khi lúa trỗ bông. Người nông dân đã gom vỏ thuốc BVTV sau sử dụng vào chính túi đựng khi mang đi để mang về bể chứa. Rồi đây Ban quản lý mô hình phải tổ chức đi kiểm tra, gom nhặt trong thời gian đầu và lấy sơ đồ ruộng từng gia đình để đối chiếu, nhắc nhở. Tổ Dịch vụ HTX tại thôn tăng cường cắt cỏ bờ, luôn luôn tạo được lối đi thông thoáng sạch sẽ. Sau mỗi lứa phun thuốc trừ sâu và trước mỗi mùa thu hoạch Ban Quản lý mô hình thông báo trên hệ thống truyền thanh nhắc những gia đình còn để vỏ thuốc BVTV bừa bãi, giấy bóng chưa gom hết, cỏ bờ, cỏ mương máng gần ruộng nhà mình chưa được dọn. Từ đó hình thành ý thức vệ sinh chung. Hết năm có báo cáo tổng kết đánh giá hiệu quả mang lại từ mô hình.

Thiết nghĩ, về bản chất mô hình là vệ sinh môi trường ngoài đồng ruộng. Xã nhà được chọn làm“mô hình điểm” là một tự hào, đồng thời cũng là một trách nhiệm lớn lao. Nên chúng ta cần xác định rõ“mô hình điểm” phải nổi bật và hơn hẳn cánh đồng khác, người nông dân như người họa sỹ tô vẽ cánh đồng sao cho đẹp để làm gương cho cánh đồng khác. Rồi đây khi HTX mở rộng diện tích cấy máy nên đưa diện tích mở rộng vào“mô hình điểm” và áp dụng phun thuốc trừ sâu bằng máy, đó mới là thu gom triệt để vỏ bao bì thuốc BVTV sau sử dụng. Đã là mô hình điểm của huyện sẽ được tỉnh, huyện kiểm tra liên tục nhất là trong thời gian xã nhà đang cố gắng, nỗ lực phấn đấu về đích “xã đạt chuẩn NTM nâng cao” vì đây là một tiêu chí môi trường, một tiêu chí quan trọng. Nếu làm tốt thì chỉ là cơ sở đánh giá, cho điểm còn người hưởng thụ là chính chúng ta. Do vậy“mô hình điểm” cần được lan tỏa ra các cánh đồng khác trong toàn xã.

Đặng Văn Khung – Đài truyền thanh xã Cẩm Vũ